مالیات حقوق چیست؟
امروزه هر فردی که نقش دریافت‌کننده و پرداخت کننده حقوق را در مشاغل مختلف برعهده دارد باید با مفهوم مالیات و انواع آن آشنایی داشته‌باشد. یکی از انواع مالیاتی که شناخت و محاسبه آن برای کارفرمایان و کارکنان بسیار اهمیت دارد مالیات بر حقوق و دستمزد نیروهای کار است.
درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر (اعم از حقیقی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران برحسب مدت یا کار انجام‌یافته به‌طور نقد یا غیرنقد تحصیل می‌کند مشمول مالیات بر درآمد حقوق است.
مالیات حقوق و دستمزد چه نوع مالیاتی است و به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟
مالیات حقوق را در دسته‌بندی مالیات‌های تکلیفی و مستقیم قرار می‌دهند؛ تکلیفی از آن جهت است که کارفرمایان وظیفه محاسبه میزان مالیاتِ کارکنان و پرداخت آن را بر عهده دارند و مستقیم به دلیل آنکه، این مالیات از آن‌جایی که به طور مستقیم از درآمد افراد حقیقی به دست می‌آید جز گروه مالیات‌های مستقیم است.
بر اساس ماده ۸۲ قانونِ مالیات‌های مستقیم، درآمدهایی مشمولِ مالیات بر درآمد حقوق می‌شوند که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگری (می‌تواند حقیقی یا حقوقی باشد) به ازا واگذاری نیروی کاری خود جهت اشتغال در ایران (طبق مدت زمان یا کار انجام شده) به صورت نقد و یا غیر نقدی کسب می‌کند. این ماده قانونی بر اساس اصلاحات سال ۱۳۹۴ اعلام شده است.
مالیات حقوق و دستمزد در واقع در مورد افرادی صدق می‌کند که دارای حقوق هستند و بیمه تأمین اجتماعی به آنها تعلق گرفته است. در این صورت کارفرمایانِ این افراد باید میزان مالیات بر حقوق آنها را محاسبه نمایند و این مبلغ را به حساب وزارت امور اقتصاد و دارایی پرداخت کنند.
در نظر داشته باشید با وجود اینکه؛ مالیات حقوق و دستمزد بر اساس سقفِ درآمدی کارکنان مشخص می‌شود، اما هر سال عواملی مانند: تورم، شرایط اقتصادی، وضعیت شغلی و میزان تولیدات کشور بر مقدار این مالیات مؤثر است.
معافیت مالیاتی درآمد حقوق
با توجه به اینکه قانون اصلاح ماده (۸۴) قانون مالیات‌های مستقیم در ۱۹/۱۲/۷۵ به تصویب مجلس شورای اسلامی و در ۲۵/ ۱۲/ ۷۵ نیز به تأیید شورای نگهبان رسیده که از ۱/۱/۱۳۷۶ قابل اجرا می‌باشد لذا نخست متن قانون مزبور جهت اطلاع ذکر می‌شود:
ماده واحده ـ ماده ۸۴ قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۱۳۶۶ و اصلاحات بعدی آن به‌شرح زیر اصلاح می‌شود
ماده ۸۴ ـ تا میزان ۶۰ برابر حداقل حقوق مبنای جدول حقوق موضوع ماده یک قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت، مصوب ۱۳۷۰، درآمد سالانه مشمول مالیات حقوق کلیه حقوق‌بگیران، از جمله کارگران مشمول قانون کار، از یک یا چند منبع، از پرداخت مالیات معاف می‌شود.
تبصره ۱
درصد مالیات حقوق، تا مبلغ ۱۲ برابر حداکثر حقوق موضوع ماده ۸ لایحه قانونی مربوط به حداکثر و حداقل حقوق مستخدمین شاغل و بازنشسته و آماده به خدمت مصوب ۴/۲/۱۳۵۸ شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران در سال، علاوه بر اعمال معافیت موضوع این ماده بخشوده می‌شود و نسبت به مازاد آن، مالیات براساس نرخ‌های مقرر در ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم، مصوب ۱۳۷۱، محاسبه می‌شود. این بخشودگی، مانع استفاده از بخشودگی مقرر در ماده ۹۲ قانون یاد شده نیست. این قانون از تاریخ ۱/۱/۱۳۷۶ لازم‌الاجراء است.
تبصره ۲
مالیات اضافه‌کاری برای کارمندان مشمول قانون نظام هماهنگ و کارگران مشمول قانون کار، یکسان دریافت می‌شود. میزان اضافه‌کار قابل محاسبه برای کارگران مشمول قانون کار، بیش از ۵۰ درصد ساعات کار روزانه نخواهد بود. (حداکثر سقف مجاز اضافه‌کاری مشمول نرخ ۱۰% برابر ۹۶ ساعت برای کارگران می‌باشد).
نکات مهمی که لازم است در مورد مالیات حقوق و دستمزد به آنها توجه کنید.
درآمدهایی اعم از حقوق، مقرری، دستمزد اصلی و مزایای شغلی که به صورت مستمر و غیر مستمر (پیش از زمان وضع کسری‌ها و بعد از کم کردن میزان معافیت آن) هستند مشمولِ پرداخت مالیات بر حقوق خواهندشد.
در صورتی که کارفرمایان، لیست حقوق کارکنان خود را در زمان تعیین شده تحویل ندهند طبق ماده ۱۹۷، دو درصد از حقوق پرداختی را باید به عنوان جریمه پرداخت کنند.
تحویل اطلاعات مالیات بر حقوق توسط مودیان به سازمان امور مالیاتی کشور امری زمان‌بر است. در این راستا سازمان امور مالیاتی، سامانه‌ای را به آدرس tax.gov.ir ایجاد کرده‌است تا مودیان به راحتی بتوانند اطلاعات خودشان، دریافت کنندگان حقوق و مقدار حقوق آنها را در این سامانه ثبت کنند.
درآمدهایی مانند: خانه‌های سازمانی، حقوق بازنشستگی، عیدی سالانه، حقوق کارکنان نظامی و انتظامی، جانبازان و آزادگان و… از مالیات حقوق و دستمزد معاف هستند.
سازمان امور مالیاتی کشور بخشنامه مالیات حقوق را بر اساس مقررات بند الف تبصره ۶ قانون بودجه کل کشور به مودیان (افرادی که مالیات به آنها تعلق می‌گیرد) و کارفرمایان (پرداخت کنندگان حقوق) ابلاغ می‌کند. آخرین زمان ابلاغ این بخشنامه در تاریخ ۱۳۹۸/۱/۲۴ صورت گرفته‌است.